Новости

Эдзi Агняцвeт

Слoвa пpa мaцi

Рaнeй зa ўcix янa ўcтae,

пaзнeй зa ўcix клaдзeццa.

Янa жывe, янa пяe,

– i дзeцям лeпш пяeццa.

Tы poc, як цёплы кaлacoк,

пpы мecяцы i зopax

Пaчyeш мiлae "cынoк",

xoць бyдзe i зa copaк...

Зa cлoвaм "мaцi" ў cвeт пaйшлi

мaлeнcтвa,

мapa,

мoвa.

I мip, i мyжнacць пa зямлi –

жыцця твaйгo acнoвы.

Кaб нe тyжылa пa нaчax, –

ёй пaдpacтaй нa ўцexy!

Хaй бyдзe ў мaтчыныx вaчax

пaбoльш icкpынaк cмexy!

Tы нe шкaдyй лacкaвыx cлoў

для poднaй, для aдзiнaй.

Адкaзвaй мaцi нa любoў –

бyдзь вepным, дoбpым cынaм!

Вавёрчына гора Васіль Вітка

Казка пра Веру-вавёрачку,

Пра яе гора-горачка,

Пра яе маленькіх дочак,

Пра вавёрчын малаточак,

Пра птушынага пасла -

Даўганосага бусла,

Пра жыццё-быццё лясное

І яшчэ пра тое-сёе.

Забалелі ў вавёрачкі зубкі,

Не можа раскусіць арэхавай шкарлупкі.

Плача Вера-вавёрачка:

- Ой, гора маё,

Горачка...

Сабралася ўся вавёрчына радня.

Думаюць, гадаюць усю ноч да дня:

Як тут быць,

Што рабіць?

Прыкладаюць дочкі

Мамачцы прымочкі,

Грэюць унучкі

Бабульцы анучкі.

Яшчэ болей баляць вавёрчыны зубкі -

Не можа крануць арэхавай шкарлупкі.

Вестку паслалі старэйшаму сыну,

Той адразу ўсе справы пакінуў,

І праведаць хворую маці прыехаў,

І прывёз поўны мех ёй арэхаў.

Ён не знаў, што баляць у вавёрачкі зубкі,

Што не можа крануць яна імі шкарлупкі.

Госцю маці гаворыць:

- Сыночак,

Ты прывёз бы мне малаточак.

Не трудзіла б я зубкі,

Не верадзіла,

Малатком бы шкарлупкі

Біла.

- Што ж, - кажа сын, -

У маёй старане

Ёсць каваль - лепшы мой друг,

Ён можа скаваць для мяне,

Што я захачу, - нават плуг.

- Мне плуг не патрэбен, сыночак,

Хай зробіць ён мне малаточак.

- Мама, -

Гаворыць ёй сын у адказ, -

Я дам тэлеграму,

Ён зробіць ураз.

Сарваў сынок

Дубовы лісток -

Тэлеграма гатова:

«Я жывы і здаровы.

Толькі баляць у мамачкі зубкі -

Не можа кусаць арэхавай шкарлупкі.

Прашу, дружок,

Зрабі малаток».

Сказалі сёстры брату:

- Навошта

Табе самому хадзіць

На пошту?

Мы самі знаем, дзе стары граб.

Даўно мы хацелі

Збегаць на тэле...

Даўно мы хацелі

На тэле-

Граф.

- Ну, што ж, імчыце, -

Сказаў браток, -

Занясіце лісток,

Вазьміце квіток.

- Нясіце, - сказала мама, -

Каб сёння ж

Дайшла тэлеграма,

Няхай сам начальнік на бланку

Паставіць пячатку,

Што гэта «маланка».

Імчацца шустрыя сёстры,

Мільгаюць дрэвы

І вёрсты.

Прымчаліся

Ў самы гушчар.

Што тут такое?

Пажар!

Усё ў агні - і лісцё, і галіны,

Але здагадаліся сёстры,

Што гэта -

Прыбеглі

На самы разгар лета

І палаюць агнём

Не галіны,

А спеюць

Чырвоныя арабіны.

Імчацца далей сёстры няспынна,

Мінаюць гушчар

І пажар арабінны.

І вось перад імі

Новая пацеха:

Дрэва,

А на дрэве - арэхаў, арэхаў!

А спеленеча-ча-ча-чкія,

А жоўценеча-ча-ча-чкія,

А поўненеча-ча-ча-чкія,

А на вяршэча-ча-ча-чку, -

Шкада,

Не ўзялі з сабою

Мяшэчачка.

І тут яны ўспомнілі,

Што баляць у матулі зубкі,

Што не можа яна раскусіць арэхавай

Шкарлупкі.

Хутчэй жа,

Хутчэй,

Хутчэй туды,

Туды,

Дзе растуць

Старыя дубы!

Лістамі сцежку

Сцеле

Граб,

Прыбеглі сёстры

На тэле-

Граф.

Шматпавярховы дом -

Высознае дрэва

З акном-дуплом,

Уваход налева.

Калі ўмееш - чытай сам,

Што напісана пад аконцам:

«Прыём тэлеграм

Да захаду сонца».

Вавёрка ў дупло

Лапкамі: стук-стук,

А ім у адказ:

- Хто тут?

Хто тут?

Не лезьце ў дупло -

Ужо сонца зайшло!

Сталі сёстры прасіць:

- Дзядзюхна начальнік,

Тэлеграму трэ адбіць,

Гэтак мы імчалі,

Гэтак беглі

Праз гушчар,

Праз агонь,

Праз пажар...

Хворая ў нас маці,

Дзядзюхна дзяцел...

Падабрэў начальнік,

Непрыступны маўчальнік,

Акуляры надзеў,

На лісток паглядзеў.

- Добра, - кажа, - пашлю

Заўтра ўранку кавалю.

- Як гэта заўтра ўранку?

Нам загадала мама,

Каб вы паслалі з маланкай

Нашу тэлеграму.

- З маланкай? - здзівіўся дзяцел. -

А дзе ж яе ўзяці?

Не працуе бесперастанку

У мяне на пасылках маланка.

Бывае

І яна выхадная.

- Хай тады кавалю на дом

Заімчыць тэлеграму гром.

- Гром? - усміхнуўся начальнік. -

Гром?

Ён толькі з работы

І спіць

Непрабудным сном.

- Хто ж перадасць тэлеграму,

Хто ж?

- Дождж, - сказаў ім начальнік, -

Дождж!

І застукаў

Начальнік,

Непрыступны

Маўчальнік,

Дзюбаю: тук-тук!

Тоўстаю: ток-ток!

І з лістка

На лісток

Пацёк

Ручаёк...

Бягуць вавёркі дадому

І чуюць,

Як іх тэлеграму

Кроплі друкуюць:

«Тук-ток,

Кавалёк,

Прышлі маме

Малаток.

Разбалеліся ў мамачкі зубкі,

Не можа раскусіць арэхавай шкарлупкі».

Паплыў паток,

Пагнаў лісток,

Панёс удаль,

Дзе жыве каваль -

Стары воран,

Як вугаль, чоран.

Прыйшла тэлеграма якраз у час,

Кавалю не дае спакою заказ.

Сон яго не бярэ,

Яда не лезе:

Як зрабіць малаток -

Няма жалеза.

- Знайсці жалеза я бяруся, -

Сказаў кавалю даўганосы бусел.

Ён абуў чырвоныя боты

І палез

У балота.

А праз гадзіну ўжо бусел

Вярнуўся:

- Так і так.

Ляжыць у канаве «тыгра» -

Нямецкі танк.

Пайшоў каваль

З прыладамі, -

Чоран воран, -

Паставіў кавадла,

Распаліў горан,

Скінуў кажух,

Надзеў хвартух,

Узяў абцугі,

Прайшоў раз-другі.

Жалеза не відаць -

Гара іржы.

- З чаго мне каваць

Малаток -

Скажы?

Падумаў бусел:

«Прыйдзецца, мусіць,

Самых дужых звяроў склікаць,

Каб забітага «тыгра»

Па костачках разабраць».

Прыйшоў мядзведзь,

Злуецца, равець,

Прыйшоў воўк -

Зубамі шчоўк-шчоўк,

Прыйшоў бабёр -

Хвастом пацёр.

Доўга так раўлі і вылі

І нічога

Не зрабілі.

Беглі ў гэты самы час

Маленькія зайкі,

Узяліся і - ураз

Развінцілі гайкі.

Тады гусі і сініцы

Знялі вежу,

Гусеніцы.

Наскублі яны так-сяк

З паганага «тыгра» шэрсці шматок.

Вось табе і хвалёны танк -

Ледзь хапіла вавёрцы

На малаток.

Добра сказаць -

Заказ гатовы,

А як паслаць

Яго ў бор сасновы?

Другі дзень вавёрка малатка чакае,

Можа, яна, бедная, з голаду канае.

Гэтак моцна баляць у вавёрачкі зубкі,

Што не можа крануць арэхавай шкарлупкі.

Апусціліся галовы ніц

І ў зайцоў,

І ў сініц.

Сядзяць у скрусе

Бусел

І гусі.

Стаў ад гора

Воран

Яшчэ болей

Чоран.

Паўзе крот,

Зямлі повен рот:

- Ду-ду-ду, ду-ду-ду,

Я вашу бяду

Адной лапай

Развяду.

Сталі ўсе яго прасіць:

- Краточак,

Крот,

Браточак

Фядот,

Ты можаш зрабіць

Самалёт?

- Угу.

Я магу.

- Нам трэба, браточак,

Паслаць малаточак...

- Добра, - кажа ім крот, -

Я зраблю самалёт.

Скідай, каваль,

Свой чорны хвартух,

Прынясі мне

Шырокі лапух,

А вы, зайкі, травы нарвіце,

Вяровачкі звіце,

Малаток

У вузялок

Завяжыце.

- А цяпер, -

Кажа крот, -

Я буду галоўны пілот.

Мяне вы прасілі.

Падымай, бусел, крыллі,

Бяры ў дзюбу лапух -

Павязём малаток мы

Удвух:

Верхам сяду ў цябе я на шыі,

Паляцім мы пад хмары густыя,

Будзеш ты

Крыламі махаць,

А я

Буду табой кіраваць.

- Дзякуй, - бусел яму ў адказ. -

Гэта раз.

Памагла нам твая галава -

Гэта два.

Ну, а болей не гавары -

Гэта тры.

Памагатых такіх мне

Не трэба.

Калі ж хочаш

Пабачыць ты неба

І зайздросціш адно нам,

Буслам, -

Паспрабуй

Узніміся

Сам!

Цвёрдае слова -

Слова буслова.

Ўзяў лапух у дзюбу ён.

Варухнуў крыламі -

І ляціць наш паштальён

Лугамі,

Лясамі.

А куды ён ляціць -

Можа, боты шыць,

Можа, ніткі віць? -

Адкажыце

Самі.

Ну, вядома,

Ляціць да вавёркі-галубкі,

Вельмі ж моцна баляць яе зубачкі-зубкі.

Ён нясе ёй вузялок,

Там завязан малаток,

Каб вавёрка зубоў не трудзіла,

Каб арэхі малаточкам біла...

У вавёрчынай жа хаце

Поўна шуму, весялосці,

Перадаў ім вестку дзяцел,

Што ляціць сам бусел ў госці.

Вось унучкі

Сталы засцілаюць,

А дачушкі

Пачостку стаўляюць,

Сын

Пясочкам ля самага дома

Высыпае пляцоўку

Аэрадрома,

Каб птушыны пасол мог спусціцца,

Паміж соснаў густых

Прызямліцца.

Гасця сустракаці

Выходзіць маці:

- Што на белым свеце чуваці -

На балоце,

На сенажаці?

- Ат, якія ў нас навіны, -

Ёй адказвае бусел, -

Вы ж самі ведаць павінны,

Што ўсе мы ў самоце і скрусе.

Як прыйшла тэлеграма,

Што баляць у вас зубкі,

Не спалі мы цэлыя суткі,

Не зналі шчаслівай мінуткі.

Цяпер я спакойны

За ваш раток, -

Вось вам бранябойны

Малаток.

- Ай-яй-яй! - дзівяцца сёстры. -

Які ён цяжкі,

Які ён востры...

Мы хацелі другую адбіць

Тэлеграму,

Што даўно не баліць

Раток у мамы...

І няхай будзе сказана толькі між намі -

Лепей грызці арэхі сваімі зубамі.

Мы хацелі,

Мы вельмі хацелі

Зноў збегаць

На тэле...

На тэле...

- Перастаньце! - на дочак

Прытупнула маці. -

Малаточак

Спатрэбіцца ў хаце...

Доўга ў іх ішла бяседа-

Гаворка.

Ўсе суседзі

Былі

У вавёркі.

Стары дзяцел

З сваім зяцем,

Тры сініцы-сястрыцы,

Цётка Гануля -

Шэрая зязюля,

Пяць зайцоў-малайцоў,

Удод-удавец -

Слаўны на дудзе ігрэц,

Два глухія глухары

Білі ў бубен

Да зары.

І я там быў

За тым сталом

І еў і піў

Разам з буслом.

Што там было весялосці

І смеху.

Папаелі госці

Грыбоў і арэхаў.

Былі мёд і квас там,

Бульба, селядзец.

Хто праслухаў казку -

Той маладзец.

Я нарадзіўся беларусам Віктар Швед

Я нарадзіўся беларусам,

Беларусам буду жыць!

Мову родную клянуся

Шанаваць, цаніць, любіць.

Сваю родную старонку

Я люблю як і бацькоў,

Што вучылі песні звонкай,

Прывівалі мне любоў:

І да мовы, да дубровы,

Да палёў і да лугоў.

І заўсёды да народа,

Што жыве тут ад вякоў.

Я клянуся: не зракуся

Сваё роднае любіць.

Быў і буду беларусам,

Пакуль толькі буду жыць!

Дзед Манюкін і ўнукі Васіль Шырко

Казкі

Такога дзеда, як мой, са свечкаю не знойдзеш. Дзесяткі казак ведае. Чуў ён іх ад свайго дзеда, а той - ад свайго. Гісторый у яго - мех пад завязку. Дарослым ён не любіць баяць - не даюць веры, зноў, кажуць, стары дзівак за сваё ўзяўся, ілжэ не падсяваючы. І якіх толькі мянушак не прыдумалі дзеду: і Манюкін, і Мюнхгаўзен, і Ачмуровіч, і Дзед Абуй Лапці... Дзядуля не крыўдуе: што з іх, разумнікаў, возьмеш. Манюкін дык Манюкін, затое дзеці чарадою ходзяць за дзедам - за вушы не адцягнеш іх ад старога. Нават да мяне падлабуньваюцца, каб не прагнаў з надворка; вачэй не спускаюць з дзядулевага крэсіва. А яно, відаць, чарадзейнае, нездарма ён не прызнае запалак і запальнічак. Ды што тыя запалкі!.. Стукне дзед камень аб камень, пасыплюцца іскры, задыміць трут, пыхне люлькай стары, загаворыць: «Э-э, слухайце, саколікі, шчырую праўду раскажу, дзед Манюкін не салжэ. Раней, каб вас качкі ўбрыкнулі, нячыстай сілы, ведзьмаў розных, пярэваратняў, вурдалакаў было, не раўнуючы, як тых уюноў у старой копанцы». Дзед на ўсякі выпадак пакруціць галавою, ці няма побач каго-небудзь з дарослых, і толькі тады бае далей. А мы стоімся як мышы пад венікам, слухаем. Дзед збіваецца, забягае наперад, паўтараецца... І ўсё ж колькі ні слухай - самае цікавае наперадзе.

Хочаце даведацца, як змагаўся дзед з нячыстай сілай, шчасліва рыбачыў, смела ратаваўся ад мядзведзяў і ваўкоў?.. То не лянуйцеся, перагарніце старонку. Чэснае слова, не пашкадуеце.

Чортаў млын

Сёння наш дзед Манюкін імяніннік. Да яго, як кажа бабуля, без дулі не падступіцца. Нос задраў угору, ходзіць важна, нібы бусел па балоце.

- Ты ж глядзі, Манюкін, не лопні ад гонару, - пасміхаецца бабуля.

Дзед нават не глядзіць у яе бок, дарэчы, як і на нас, малечу. Гэта ж трэба - «Опель» завёўся. Ён не чмыхаў, не кашляў, а гыркнуў і роўна затарахцеў. Я на дзедавым месцы таксама заважнічаў бы: не штодня «кайзераўскія» машыны заводзяцца. Гарадскія разумнікі з паўгода біліся, каб ажывіць яго, а дзед за месяц справіўся. Ведай нашых. Цяпер і я буду нос задзіраць перад Міколкам і Змітручком. Зайздросцяць нябось. «Опель» не грузавік, ды і не трактар, на якіх бацькі іх шчыруюць.

Дзед рашуча выбівае люльку аб шуло і садзіцца ў машыну. Паехаў. І мы, і баба глядзім услед.

- Каб хоць не разбіўся, стары корч, - кажа баба, - яму б не на машыне, а на карове ездзіць.

Я грукаю кулаком па шуле. Хіба можна так плявузгаць? Нядоўга і сурочыць.

Дзед вярнуўся праз паўгадзіны. Ліха заруліў на падворак.

- На племянным жарабцы, - кажа, - ездзіў, на соме ездзіў - ездзіў, - загінае пальцы. - На мядзведзі, на чорце, на ваўку ездзіў... І вось цяпер на «Опелі». Цуд! Толькі трэцяя перадача заядае. Нічога. Чурылава не за адзін дзень будавалася...

Дзед аж заспяваў ад шчасця:

І кажух на мне,

І жупан на мне,

Як па вуліцы іду -

Не чапайце мяне!

Хто ж зачэпіць такога геройскага дзеда? Мы маўчым. Нават бабуля праглынула язык. Я памог бы дзеду, заспяваў, ды слоў не ведаю. А дзед ужо ўпрысядку пусціўся.

Шый, старая, нагавіцы,

Я не баба у спадніцы.

Выцінаю і скачу,

Пакуль боты не стапчу.

А стапчу - не забядую,

Лапці новыя абую.

І прытопне дзед, і прысвісне дзед. Люба глянуць.

- Хочаце казку пра чарцей? - пытае, перавёўшы дух.

З якой гэта нагоды мы павінны адмаўляцца ад казкі? Толькі баба і тут нораў паказала. Бразнула вёдрамі, крутнулася і па ваду паджгала. Ведама, кабет убачыла каля студні. Можна, між іншым, пахваліцца, што дзед «Опель» завёў і цяпер яна не будзе, як усе, хадзіць пехатою на кірмаш ці плішчыцца ў перапоўнены аўтобус.

- Дзеду, дзеду, - просіць Алёнка, - а можна мы ў машыну залезем і ты ў машыне нам казку раскажаш?

- Можна! - дазваляе дзед. Ён сёння добры, хоць ві з яго вяроўкі, на ўсё згаджаецца.

Нас прасіць не трэба. Міколка і Змітручок садзяцца ззаду, мы з Алёнкай побач з дзедам. Цеснавата на адным месцы ўдваіх, але бліжэй да дзеда і да руля. Так што можна выцерпець.

- Вось пракаціўся я з вецярком, - кажа дзед, - і здагадаўся: ніякі гэта не «Опель», а «Мерседэс», надта ж цяга добрая. Вывеска толькі опелеўская. Ашукаўся пляменнік. Хіба ў «Опеля» можа быць такі добры ход? Нізавошта. Толькі вы ні гу-гу. Даведаюцца зладзеі - і цю-цю наш «О-оп...», даруйце, «Мерседэс». Лепш ужо самі будзем ездзіць.

Мы клянёмся ні гу-гу, цю-цю нам ніяк не падыходзіць.

Дзед узяўся за руль, глянуў у бакавое люстэрка, ці не відаць каго-небудзь з дарослых, і таямніча пачаў:

- Спалохаць такога смелага чалавека, як я, усё роўна, што на калгасным кані абагнаць «Мерседэс». Прама скажу: я не ведаю, што такое боязь, сполах, жах, паніка, пераляк. Гэта для іншых людзей, не для мяне. Але і я аднойчы дрыжэў як асінавы ліст, свят-свят, не тут казана, каласочкі-красачкі.

Хітрыя людзі хаты трымаюцца, а мяне хлебам не кармі - дай куды-небудзь пайсці ці паехаць. Відаць, і памру ў дарозе. Не магу доўга ўседзець дома, усё роўна як нейкі сверб точыць. Характар такі. Яго не пераробіш. Баба Аўдоля лаялася, абяцала кінуць мяне, з'ехаць да дзяцей у горад, калі буду бадзяцца, як самы апошні валацуга, але ж неяк церпіць. Хто яе чакае ў тым горадзе? Тут яна гаспадыня, а там прыжывалка. Ды і дзе знойдзеш такога геройскага дзеда, як я? І рукі ў мяне растуць адкуль трэба. Плот загарадзіць - калі ласка, свінні дрот у лыч зацягнуць - няма праблем, «Мерседэс» завесці - і тут за мной не стане.

Закончылася, гэта, касавіца. Невялічкі перадых. Можна пахадзіць, свет паглядзець. Выцягнуў я з куфра свой рэчмяшок армейскі, паклаў у яго сала, хлеба, некалькі цыбулін, сцізорык, тое-сёе з адзежы, кітайскі ліхтарык на батарэйках і... калоду карт. Надумаў схадзіць да стрыечнай сястры ў Світалаўку. Дзеці ў яе разляцеліся па свеце, адна жыве, як старая вярба пры дарозе. Будзе госцю рада.

Баба на гэты раз не пярэчыла. Ведае, хоць кол на галаве чашы, але ад свайго не адступлюся. І пайшоў я. Іншы б аўтобуса чакаў, а я не такі, люблю сваім ходам. Урэшце, мне ж і за сотню толькі нядаўна пераваліла. Маладзён!

Не спяшаюся. Перастаўляю ногі памаленьку. Пагода ясная - ні хмурынкі. Спыніўся ля зенькаўскай ямы. Там хлапчукі гарадскія рыбу лавілі. Не клюе ў іх. Ат, ведама, блазнюкі! Я, канечне, давай парады даваць. Не слухаюць, падшыванцы, смяюцца: «На табе, дзед, вуду, - кажуць, - і злаві хоць печкура, тады паверым, што ты не мокрая алешына, а дуб мораны».

Эх, не люблю я, калі мой рыбацкі гонар зневажаюць. І хто? Смаркачы! Выбраў я вуду, выцягнуў з ракі ламачыну, набраў шыцікаў, папляваў на чарвяка і закінуў на шчасце... Торг паплавок - і паляцеў стралой па вадзе. Падсякаю. Ялец. А там другі, трэці. Плотка, акунь...

Я забыў, куды іду, чаго прыпыніўся на гэтай кладцы. Толькі паспяваю рыбу з кручка здымаць. Во захапіўся! Дзеці воч не зводзяць з мяне. Стараюся апраўдаць давер. Гэта няпраўда, што з гадамі кроў у жылах стыне. У мяне нібыта наадварот. Спяшаюся жыць. Хочацца і вас, унучкі, падгадаваць, і рыбу палавіць, і на паляванне схадзіць, пакуль Кашчавая самога не ўпалявала.

Агледзеўся, а ўжо сонца ўніз коціцца. Аддаў я дзецям вуды і рыбу, мяшок за плечы і - бягом.

Гадзіны дзве шыбаваў, а там сцішыў ход. Мінуў Сыманскі барок, выбраўся на поле. Праваруч насоўвалася чорная хмара. Спачатку здавалася маленькай, пасля вырасла і неўзабаве зацягнула ўсё неба. Я, вядома, прыбавіў ходу. Не дай бог, калі навальніца застане ў полі. Да ветранога закінутага млына заставалася кіламетры два. Там можна перачакаць навальніцу, а то і пераначаваць. Да таго ж жывот зводзіць, есці хочацца. Нішто так не падганяе чалавека, як страх і голад. (Не дай бог вам такіх падганятых.)

Хмара ўсё ніжэй і ніжэй. Бліскавіца. Гром. Іду подбегам. Вось і млын. Дровы ляжаць каля невялікай самадзельнай грубкі. Гэта ўжо ратунак. Вось толькі б трут не адсырэў. Дзе там - мокры, а трэскі крэсівам не запаліш, хоць лоб размалаці. Бачу, старая куфайка вісіць. Тут ужо, каласочкі-красачкі, павесялеў я. Нашчыпаў ваты, ляснуў крэменем і агонь выбіў. Там і дровы распаліў. Заскакала полымя ў грубцы, зазіхацела, асвятляючы вялізныя жорны, паліцы, засекі.

Найперш развесіў я адзежу сушыцца, намазаўся салам, каб не прастыць. (Вучыцеся, пакуль я жывы.) А там нанізаў астаткі на ражончык і сунуў у агонь. Смажанае сала з цыбуляй, хлеб. Якія лепшыя прысмакі патрэбны старому салдату?

Штаны і кашуля мокрыя, не нацягнеш на цела, а спаць хочацца. Прытаміўся, ды і дождж цурболіць, усё роўна як сон навявае. Падышоў я да засека, глянуў туды і павесялеў - там нейкае пер'е, вата, трантаў поўна. Не замерзну. Даў нырца я ў той засек і адразу ж заснуў.

Доўга спаў ці нядоўга, прачнуўся ад гаманы і бразгацення. Прыслухаўся. На стале, каля жорнаў, штосьці звякае, і хрыплыя галасы выкрыкваюць: «Туз!.. Кароль!.. Шасцёрка!.. Гы-гы, мая ўзяла!.. Тваё біта!!!»

Ясна, карцёжнікі высвятляюць адносіны. Добра, калі не разбойнікі з вялікай дарогі. Мусіць, пакуль я драмаў, яны сюды з'явіліся. Далікатныя, будзіць мяне не сталі, а можа, у цемры не заўважылі. Так ці гэтак, вырашыў я наўперад зірнуць, што за народ там. Ціхутка падняўся, глянуў праз шчыліну ўгару. Матка найсвентшая, уратуй і памілуй. Ледзь енк не сарваўся з губ. Чэрці! Такіх я не бачыў. Адзін, мабыць, галоўны: не меншы за добрага бугая. Галава, як свіная рашка, вочы савіныя, нос сіні, парэпаны - з добрую бручку, хвост метры два, капыты бычыныя, зубы жоўтыя, вострыя, рукі, быццам у гіганцкай малпы пазычыў, зарослыя шчаціннем, учэпістыя, з доўгімі кіпцюрамі. Дакранецца да цябе такая брыда хоць адным пальцам - і халэмус.

Другі з выгляду нагадваў казла - доўгая сівая барада, губы тоўстыя, вочкі маленькія, а хвост і капыты гадавалага бычка. Выгляд хоць і страшны, але не такі люты, як у першага. Напэўна, жартаўнік і махляр, бо ўсё зубы шчэрыць, па баках азіраецца. Відаць, сумленне не чыстае, усіх дурыць, вунь цэлую горку залатовак падгроб да сябе.

Трэці чорт маладзейшы. Вельмі падобны на другога, толькі меншы. Гатоў пабажыцца, што сын ці ўнук яго.

- Утрох не гульня, - зароў галоўны, - вы ў адну руку гуляеце з пляменнікам. Абжуліць мяне захацелі, ды я вас адным мезенцам укіну ў жорны і ў парашок змялю. Убачыце, дзе каза хвост носіць!

Дзіва, але сваякі не спалохаліся.

- Не сярдуй, Ваша Нізасць, - заекатаў тоненькім голасам сярэдні, - учацвярох яно, канечне, спадручней, вы маеце рацыю. А дзе ўзяць чацвёртага гульца? Намалюем? Наўкруг лес і поле. Ні людзей, ні анёлаў, ні Вашых пакорных слуг, Ваша Нізасць. Не верыце, то я гукну!

Чорт з казлінай барадой ускочыў на жорны і нема зароў:

- Ой, я-яй, ой, я-яй! Адгукніцеся!

Мне здалося, што млын закалыхаўся і паплыў, а жорны сталі круціцца. І тут мяне міжволі як нейкая сіла падштурхнула. Яшчэ рэха не сціхла, а я ўжо наперад ступіў.

- Гатоў сыграць з вамі ў карты, - кажу, - толькі цур-цура - не махляваць!

Сказаў так і здрыгануўся. Толькі цяпер дайшло, што я голы, увесь у пер'і, ваце, а галоўны чорт - сам Люцыпар, яго аднаго завуць Ваша Нізасць. Вырваў бы язык сам у сябе, ды позна, слова не верабей.

- Хто такі і як сюды трапіў? - загрымеў Люцыпар. - Пакажыся. Хачу бачыць!

Давялося падняцца па прыступках наверх.

- Глядзіце, - кажу, - лівень застаў у дарозе, вось і заначаваў тут, Ваша Нізасць.

І тут чэрці ўбачылі мяне. Ім аж мову адняло. Не дзіўна: пер'е прыліпла да свінога тлушчу, вата таксама, твар у сажы.

- Хто ты такі? - спытаў нарэшце Люцыпар.

- Праваслаўны, Ваша Нізасць. Не верыце, то магу перахрысціцца, а то і пацеры пачытаць...

- Маўчаць! Тут табе не царква, а млын закінуты, котлішча наша.

- Як загадаеце, Ваша Нізасць!

- Скажы, як зваць цябе, рызыкант?

- Завіце Манюкін. Так поп ахрысціў.

- Я цябе зараз так перахрышчу, што вочы на лоб палезуць. Не ўспамінай даўгагрывых, цярпець іх не магу...

- Як загадаеце.

- Ты часам Ачмуровічу не родзіч? - спытаў другі чорт. - Надта ж падобны на яго. З маленства мяне за нос водзіць.

- Стрыечны брат мой. Жулік. Мне таксама пыл у вочы пускае.

- Бачу, ты нармалёвы дзед, - засмяяўся Люцыпар, - трапіш у пекла - не прападзеш, прыстаўлю да катла са смалой. Вось табе дзесяць залатовак. Распіскі, што прадаў душу, не трэба. Бяры напавер, я - добры. Выйграеш - вернеш доўг.

Не хочацца гуляць з чарцямі ў карты, але дзе ты дзенешся - мусіш. Не да пацераў, калі хата гарыць. Трэба ж трапіць у такую бяду. Хто мог падумаць, што ўладар пекла каля Сыманскага барка пасяліўся? Даўно, мусіць, тут поп кадзілам махаў, раз чэрці лагаўё ўстроілі.

Эх, адзін раз Марку жэняць. Толькі не выйграць мне - карты ў калодзе нябось мечаныя. Не чакай дабра, спадар Манюкін, калі Бог ад нашых мясцін адвярнуўся і чэрці тут запраўляюць.

Селі гуляць. Я - насупраць Люцыпара, сваякі - адзін насупраць другога. Кожны паставіў у банк па дзве залатоўкі... Глянуў я ў карты, і ў грудзях пахаладзела. Хіба гэта карты? Каб горш, то і не трэба - адны малодкі. Бачу, і Яго Нізасць скрывілася. Няпруха. Тут хоць савой аб пень, хоць пнём аб саву. Каюк!

І другі раз я прадуў, і трэці. Калі так пойдзе, то прымусяць душу ў заклад ставіць. Што прыдумаць? Люцыпар таксама прайграе. Сваякі золата грабуць. Эх, было не было.

- Даруйце, Ваша Нізасць, - кажу, - мы з вамі ніколі не выйграем. Карты мечаныя. Сваякі ашукаюць нас. Ёсць у мяне з сабою нераспячатаная калода, дазвольце ўзяць яе.

- Дазваляю! - гыркнуў Люцыпар.

Сваякі замітусіліся, кінуліся ў спрэчку. Маўляў, на пераправе коней не мяняюць. Будзем гуляць як гулялі, старой калодай.

- Глядзіце самі, Ваша Нізасць, - падпускаю туману, - я не свае грошы прайграю, а вашы. Мне не шкода.

- Нясі тваю калоду, Манюкін! - зароў Люцыпар.

Я, канечне, рад старацца. Прынёс карты. Э-э, зусім па-іншаму пайшла гульня: то я залатоўкі падграбаю, то Люцыпар. Сваякі зусім галовы апусцілі. Злуюць, вядома, нервуюцца, а ў картах без вытрымкі ты нуль. Я ў Грамадзянскую вайну ўсіх ахвіцэраў абгульваў. Вытрымкі мне не пазычаць.

Пад раніцу добрую сотню залатовак выйграў, доўг аддаў Люцыпару. Думаю, гэта, дом двухпавярховы з цэглы пабудую, унукам машыны куплю. У санаторыю з бабай махнём.

На вачах пачало святлець. Чэрці нервуюцца, памылкі робяць, павышаюць стаўкі, прайграюць. А я ўсё падбіраю залатоўкі з партрэтамі цароў-амператараў. Во, пашэнціла. І раптам дзесьці далёка, пэўна ў Сыманчычах, певень азваўся. За ім другі. Чарцей як ветрам здзьмула. Былі - і няма ні Яго Нізасці, ні сваякоў. Хвокуснікі. Глядзь на стол, а там замест залатовак гарошыны казіныя. Свят, свят. Падхапіў я рэчмяшок і дай бог ногі з паганага котлішча, забыў нават адзежу забраць. Папёр у пер'і і ваце. Прападзі пропадам тыя залатоўкі і тая адзежа, добра, што галавой не налажыў.

Тэлеграма ад Радзівіла

Ой, дзед, ой, хітрун! Апрануўся, як у нядзельку, і ўсё нешта на вуліцу паглядае. Мы хацелі збегаць на рэчку, там акунь добра клюе. Не пускае дзед, пасадзіў нас на лаўку насупраць хаты і зубы замаўляе. Нябось кагосьці чакае... Нас не правядзеш: пэўна, паштальёнку. Вунь яна ходзіць ад хаты да хаты. Зараз каля нас апынецца.

- Дзень добры! - вітаецца цётка Соня. - Вам, дзеду, тэлеграма нейкая дзіўная. З-за мяжы. На пошце начальніца казала - з Англіі, во!

Дзед здзіўлена хмыкнуў, загадаў Алёнцы бабулю гукнуць. Тая адразу ж выйшла на вуліцу, павіталася з паштальёнкай.

- Тут мне тэлеграма, - сказаў дзед, - нібыта ад ангельцаў. Там у мяне блізкіх сяброў і сваякоў нямашака, хіба што стрыечны брат успомніў...

- Чулі, чулі, - засмяялася бабуля, - князь Радзівіл. Ты, Сонечка, не зважай на старога дурня. Ён, калі ўчаўпе сабе што-небудзь у галаву, то сам сабе паверыць. Знайшоўся мне нашчадак Радзівілаў!

- Але тэлеграма сапраўды з Лондана, - сказала паштальёнка, - і падпісаў яе Радзівіл.

Каб гром грымнуў з яснага неба, мы так бы не здзівіліся. І баба Аўдоля, і мы з Алёнай, і хлапчукі-суседзі быццам анямелі.

- Чытай ужо хіба, - папрасіў паштальёнку дзед, - я акуляры ў хаце пакінуў.

«Паважаны спадар Манюкін, - прачытала цётка Соня, - у бліжэйшы час я прышлю афіцыйнае пацвярджэнне, што вы належыце да самага старажытнага і шляхетнага роду Радзівілаў. З гэтай паперай вас, несумненна, прымуць у клуб беларускай шляхты пад старшынствам дробнага шляхцюка Г.

Такі смелы, знаходлівы і рашучы чалавек, як вы, не можа не належаць да нашага слыннага роду.

Чытаю кнігу аб Вашых прыгодах. Разам з Вамі ваюю з нячысцікамі, ратую звяроў і птушак, баю дзецям казкі.

Сто лят Вам жыцця, добрага здароўя, шчасця.

Ваш Радзівіл

Лёндан. Вялікабрытанія.

31 жніўня, год 1999-ы ад Нараджэння Хрыстова».

Дзед пераможна глянуў на бабулю. Як самы сапраўдны шляхціч, пацалаваў руку паштальёнцы, забраў тэлеграму і, падміргнуўшы нам, падшывальцам, пайшоў у хату, кінуўшы няўзнак: «Нягожа, калі беларускай шляхтай запраўляе драбнарыбіца. Тут на самацёк пускаць нельга... ой, нельга».

Мы моўчкі глядзелі ўслед. Ну і дзед, усіх здзівіў. Гэта ж трэба, сам Радзівіл даў яму тэлеграму. Вунь як горда барадой затрос. Мусіць, і нам з Алёнай не выпадае з кім папала хаўрусаваць. Мы - беларусы!

Новая серия видеороликов Министерства здравоохранения Республики Беларусь «COVID-19 в вопросах и ответах», посвящена теме вакцинации против COVID-19 и реализована в рамках проекта Всемирного банка «Экстренное реагирование на COVID-19 в Республике Беларусь».
Ответы на вопросы «Насколько эффективна и безопасна вакцина», «Как вакцины формируют защиту от COVID-19», «Нужно ли делать повторные прививки против COVID-19», «Что такое коллективный иммунитет?» и т.д. дают эксперты – врачи-практики, ученые, специалисты разных сфер здравоохранения.

Серебряное Копытце Павел Бажов
Жил в нашем заводе старик один, по прозвищу Кокованя.

Семьи у Коковани не осталось, он и придумал взять в дети сиротку. Спросил у соседей — не знают ли кого, а соседи и говорят:

— Недавно на Глинке осиротела семья Григория Потопаева. Старших-то девчонок приказчик велел в барскую рукодельню взять, а одну девчоночку по шестому году никому не надо. Вот ты и возьми её.

— Несподручно мне с девчонкой-то. Парнишечко бы лучше. Обучил бы его своему делу, пособника бы растить стал. А с девчонкой как? Чему я её учить-то стану?

Потом подумал-подумал и говорит:

— Знавал я Григорья, да и жену его тоже. Оба весёлые да ловкие были. Если девчоночка по родителям пойдёт, не тоскливо с ней в избе будет. Возьму её. Только пойдёт ли?

Соседи объясняют:

— Плохое житьё у неё. Приказчик избу Григорьеву отдал какому-то горюну и велел за это сиротку кормить, пока не подрастёт. А у того своя семья больше десятка. Сами не досыта едят. Вот хозяйка и взъедается на сиротку, попрекает её куском-то. Та хоть маленькая, а понимает. Обидно ей. Как не пойдёт от такого житья! Да и уговоришь, поди-ка.

— И то правда,— отвечает Кокованя. — Уговорю как-нибудь.

В праздничный день и пришёл он к тем людям, у кого сиротка жила. Видит — полна изба народу, больших и маленьких. У печки девчоночка сидит, а рядом с ней кошка бурая. Девчоночка маленькая, и кошка маленькая и до того худая да ободранная, что редко кто такую в избу пустит. Девчоночка эту кошку гладит, а она до того звонко мурлычет, что по всей избе слышно. Поглядел Кокованя на девчоночку и спрашивает:

— Это у вас Григорьева-то подарёнка? Хозяйка отвечает:

— Она самая. Мало одной-то, так ещё кошку драную где-то подобрала. Отогнать не можем. Всех моих ребят перецарапала, да ещё корми её!

Кокованя и говорит:

— Неласковые, видно, твои ребята. У ней вон мурлычет.

Потом и спрашивает у сиротки:

— Ну как, подарёнушка, пойдёшь ко мне жить? Девчоночка удивилась:

— Ты, дедо, как узнал, что меня Дарёнкой зовут?

— Да так, — отвечает,— само вышло. Не думал, не гадал, нечаянно попал.

— Ты хоть кто? — спрашивает девчоночка.

— Я, — говорит, — вроде охотника. Летом пески промываю, золото добываю, а зимой по лесам за козлом бегаю, да всё увидеть не могу.

— Застрелишь его?

— Нет, — отвечает Кокованя. — Простых козлов стреляю, а этого не стану. Мне посмотреть охота, в котором месте он правой передней ножкой топнет.

— Тебе на что это?

— А вот пойдёшь ко мне жить, так всё и расскажу. Девчоночке любопытно стало про козла-то узнать. И то видит — старик весёлый да ласковый. Она и говорит:

— Пойду. Только ты эту кошку, Мурёнку, тоже возьми. Гляди, какая хорошая.

— Про это,— отвечает Кокованя,— что и говорить. Такую звонкую кошку не взять — дураком остаться. Вместо балалайки она у нас в избе будет.

Хозяйка слышит их разговор. Рада-радёхонька, что Кокованя сиротку к себе зовёт. Стала скорей Дарёнкины пожитки собирать. Боится, как бы старик не передумал. Кошка будто тоже понимает весь разговор. Трётся у ног-то да мурлычет: “Пр-равильно придумал. Пр-равильно”.

Вот и повёл Кокованя сиротку к себе жить. Сам большой да бородатый, а она махонькая, и носишко пуговкой. Идут по улице, и кошчонка ободранная за ними попрыгивает.

Так и стали жить вместе дед Кокованя, сиротка Дарёна да кошка Мурёнка. Жили-поживали, добра много не наживали, а на житьё не плакались, и у всякого дело было. Кокованя с утра на работу уходил, Дарёнка в избе прибирала, похлёбку да кашу варила, а кошка Мурёнка на охоту ходила — мышей ловила. К вечеру соберутся, и весело им.

Старик был мастер сказки сказывать. Дарёнка любила те сказки слушать, а кошка Мурёнка лежит да мурлычет:

“Пр-равильно говорит. Пр-равильно”.

Только после всякой сказки Дарёнка напомнит:

— Дедо, про козла-то скажи. Какой он?
Кокованя отговаривался сперва, потом и рассказал:

— Тот козёл особенный. У него на правой передней ноге серебряное копытце. В каком месте топнет этим копытцем, там и появится дорогой камень. Раз топнет — один камень, два топнет — два камня, а где ножкой бить станет — там груда дорогих камней.

Сказал это, да и не рад стал. С той поры у Дарёнки только и разговору что об этом козле.

— Дедо, а он большой?

Рассказал ей Кокованя, что ростом козёл не выше стола, ножки тоненькие, головка лёгонькая. А Дарёнка опять спрашивает:

— Дедо, а рожки у него есть?

— Рожки-то, — отвечает, — у него отменные. У простых козлов на две веточки, а у этого — на пять веток.

— Дедо, а он кого ест?

— Никого, — отвечает, — не ест. Травой да листом кормится. Ну, сено тоже зимой в стожках подъедает.

— Дедо, а шёрстка у него какая?

— Летом, — отвечает, — буренькая, как вот у Мурёнки нашей, а зимой серенькая.
Стал осенью Кокованя в лес собираться. Надо было ему поглядеть, в которой стороне козлов больше пасётся. Дарёнка и давай проситься:

— Возьми меня, дедо, с собой! Может, я хоть сдалека того козлика увижу.
Кокованя и объясняет ей:

— Сдалека-то его не разглядишь. У всех козлов осенью рожки есть. Не разберёшь, сколько на них веток. Зимой вот — дело другое. Простые козлы зимой безрогие ходят, а этот — Серебряное Копытце — всегда с рожками, хоть летом, хоть зимой. Тогда его сдалека признать можно.

Этим и отговорился. Осталась Дарёнка дома, а Кокованя в лес ушел.
Дней через пять воротился Кокованя домой, рассказывает Дарёнке:

— Ныне в Полдневской стороне много козлов пасётся. Туда и пойду зимой.

— А как же, — спрашивает Дарёнка, — зимой-то в лесу ночевать станешь?

— Там, — отвечает, — у меня зимний балаган у покосных ложков поставлен. Хороший балаган, с очагом, с окошечком. Хорошо там.

Дарёнка опять спрашивает:

— Дедо, а Серебряное Копытце в той же стороне пасётся?

— Кто его знает. Может, и он там.

Дарёнка тут и давай проситься:

— Возьми меня, дедо, с собой! Я в балагане сидеть буду. Может, Серебряное Копытце близко подойдёт — я и погляжу.

Старик сперва руками замахал:

— Что ты! Что ты! Статочное ли дело зимой по лесу маленькой девчонке ходить! На лыжах ведь надо, а ты не умеешь. Угрузнешь в снегу-то. Как я с тобой буду? Замёрзнешь ещё!

Только Дарёнка никак не отстаёт:

— Возьми, дедо! На лыжах-то я маленько умею. Кокованя отговаривал-отговаривал, потом и подумал про себя: “Сводить разве? Раз побывает — в другой не запросится”.

Вот он и говорит:

— Ладно, возьму. Только, чур, в лесу не реветь и домой до времени не проситься.
Как зима в полную силу вошла, стали они в лес собираться. Уложил Кокованя на ручные санки сухарей два мешка, припас охотничий и другое, что ему надо. Дарёнка тоже узелок себе навязала. Лоскуточков взяла кукле платье шить, ниток клубок, иголку да ещё верёвку. “Нельзя ли, — думает, — этой верёвкой Серебряное Копытце поймать?”

Жаль Дарёнке кошку свою оставлять, да что поделаешь! Гладит кошку-то на прощанье, разговаривает с ней:

— Мы, Мурёнка, с дедом в лес пойдём, а ты дома сиди, мышей лови. Как увидим Серебряное Копытце, так и воротимся. Я тебе тогда всё расскажу.

Кошка лукаво посматривает, а сама мурлычет: “Пр-ра-вильно придумала. Пр-равильно”.

Пошли Кокованя с Дарёнкой. Все соседи дивуются:

— Из ума выжил старик! Такую маленькую девчонку в лес зимой повёл!

Как стали Кокованя с Дарёнкой из заводу выходить, слышат — собачонки что-то сильно забеспокоились. Такой лай да визг подняли, будто зверя на улицах увидали. Оглянулись, — а это Мурёнка серединой улицы бежит, от собак отбивается. Мурёнка к той поре поправилась. Большая да здоровая стала. Собачонки к ней и подступиться не смеют.

Хотела Дарёнка кошку поймать да домой унести, только где тебе! Добежала Мурёнка до лесу, да и на сосну. Пойди поймай!

Покричала Дарёнка, но не могла кошку приманить. Что делать? Пошли дальше. Глядят — Мурёнка стороной бежит. Так и до балагана добралась.
Вот и стало их в балагане трое. Дарёнка хвалится:

— Веселее так-то.

Кокованя поддакивает:

— Известно, веселее.

А кошка Мурёнка свернулась клубочком у печки и звонко мурлычет: “Пр-равильно говоришь. Пр-равильно”.

Козлов в ту зиму много было. Это простых-то. Кокованя каждый день то одного, то двух к балагану притаскивал. Шкурок у них накопилось, козлиного мяса насолили — на ручных санках не увезти. Надо бы в завод за лошадью сходить, да как Дарёнку с кошкой в лесу оставить! А Дарёнка попривыкла в лесу-то. Сама говорит старику:

— Дедо, сходил бы ты в завод за лошадью. Надо ведь солонину домой перевезти. Кокованя даже удивился:

— Какая ты у меня разумница, Дарья Григорьевна! Как большая рассудила. Только забоишься, поди, одна-то.

— Чего, — отвечает, — бояться! Балаган у нас крепкий, волкам не добиться. И Мурёнка со мной. Не забоюсь. А ты поскорее ворочайся всё-таки!

Ушёл Кокованя. Осталась Дарёнка с Мурёнкой. Днём-то привычно было без Коковани сидеть, пока он козлов выслеживал… Как темнеть стало, запобаивалась. Только глядит — Мурёнка лежит спокойнёхонько. Дарёнка и повеселела. Села к окошечку, смотрит в сторону покосных ложков и видит — от лесу какой-то комочек катится. Как ближе подкатился, разглядела — это козёл бежит. Ножки тоненькие, головка лёгонькая, а на рожках по пяти веточек. Выбежала Дарёнка поглядеть, а никого нет. Подождала-подождала, воротилась в балаган, да и говорит:

— Видно, задремала я. Мне и показалось. Мурёнка мурлычет: “Пр-равильно говоришь. Пр-равильно”.

Легла Дарёнка рядом с кошкой да и уснула до утра.

Другой день прошёл. Не воротился Кокованя. Скучненько стало Дарёнке, а не плачет. Гладит Мурёнку да приговаривает:

— Не скучай, Мурёнушка! Завтра дедо непременно придёт.

Мурёнка свою песенку поёт: “Пр-равильно говоришь. Пр-равильно”.

Посидела опять Дарёнушка у окошка, полюбовалась на звёзды. Хотела спать ложиться — вдруг по стенке топоток прошёл. Испугалась Дарёнка, а топоток по другой стене, потом по той, где окошечко, потом — где дверка, а там и сверху запостукивало. Негромко, будто кто лёгонький да быстрый ходит.

Дарёнка и думает: “Не козёл ли тот, вчерашний, прибежал?”

И до того ей захотелось поглядеть, что и страх не держит. Отворила дверку, глядит, а козёл — тут, вовсе близко. Правую переднюю ножку поднял — вот топнет, а на ней серебряное копытце блестит, и рожки у козла о пяти ветках.
Дарёнка не знает, что ей делать, да и манит его, как домашнего:

— Ме-ка! Ме-ка!

Козёл на это как рассмеялся! Повернулся и побежал.
Пришла Дарёнушка в балаган, рассказывает Мурёнке:

— Поглядела я на Серебряное Копытце. И рожки видела и копытце видела. Не видела только, как тот козлик ножкой топает, дорогие камни выбивает. Другой раз, видно, покажет.

Мурёнка знай свою песенку поёт: “Пр-равильно говоришь. Пр-равильно”.
Третий день прошёл, а все Коковани нет. Вовсе затуманилась Дарёнка. Слёзки запокапывали. Хотела с Мурёнкой поговорить, а её нету. Тут вовсе испугалась Дарёнушка, из балагана выбежала кошку искать.

Ночь месячная, светлая, далеко видно. Глядит Дарёнка — кошка близко на покосном ложке сидит, а перед ней козёл. Стоит, ножку поднял, а на ней серебряное копытце блестит.

Мурёнка головой покачивает, и козёл тоже. Будто разговаривают. Потом стали по покосным ложкам бегать.

Бежит-бежит козёл, остановится и давай копытцем бить. Мурёнка подбежит, козёл дальше отскочит и опять копытцем бьёт. Долго они так-то по покосным ложкам бегали. Не видно их стало. Потом опять к самому балагану воротились.
Тут вспрыгнул козёл на крышу и давай по ней серебряным копытцем бить. Как искры, из-под ножки-то камешки посыпались. Красные, голубые, зелёные, бирюзовые — всякие.

К этой поре как раз Кокованя и вернулся. Узнать своего балагана не может. Весь он как ворох дорогих камней стал. Так и горит-переливается разными огнями. Наверху козёл стоит — и всё бьёт да бьёт серебряным копытцем, а камни сыплются да сыплются.

Вдруг Мурёнка скок туда же! Встала рядом с козлом, громко мяукнула, и ни Мурёнки, ни Серебряного Копытца не стало.

Кокованя сразу полшапки камней нагрёб, да Дарёнка запросила:

— Не тронь, дедо! Завтра днём ещё на это поглядим.

Кокованя и послушался. Только к утру-то снег большой выпал. Все камни и засыпало. Перегребали потом снег-то, да ничего не нашли. Ну, им и того хватило, сколько Кокованя в шапку нагрёб.

Всё бы хорошо, да Мурёнки жалко. Больше её так и не видали, да и Серебряное Копытце тоже не показался. Потешил раз — и будет.

А по тем покосным ложкам, где козёл скакал, люди камешки находить стали. Зелёненькие больше. Хризолитами называются. Видали?

Видео посмотри и ответ на вопрос найди!

Собираем Зеленые следы и помогаем защитить климат на нашей планете!

Выполни задание,
проверь свои знания!

Поздравляем людей, которые очень многое знают об этой жизни. Людей, которые могут многое рассказать и многому научить. Людей, чьи благородные седины означают не только возраст, но и безграничную мудрость, бесценный опыт и большие познания. Желаем вам бесконечно долгих и счастливых лет, наполненных здоровьем, покоем, счастьем и заботой. Желаем, чтобы, не смотря на возраст, ваша душа всегда оставалась молодой и энергичной. С Днем пожилого человека!

В международный день пожилых людей — выражаем свое уважение и почет, родным, близким и просто знакомым людям в возрасте! Будьте здоровы! Искренне хочется, чтобы у каждого все было замечательно. Чтобы возраст давал возможность отдохнуть, попутешествовать и познать мир. Чтобы радостью переполнялась душа и спокойствием сердце!
Пускай возраст никогда не будет не грузом, пускай он всегда будет бесценным богатством, опытом и мудростью! Желаю много здоровья, неиссякаемой энергии и много положительных эмоций! Пусть радостные события, огромное счастье и искренние улыбки близких наполняют каждый денек!